Gây ấn tượng nhất tại phòng làm việc của Hồ Thanh Tuấn, Tổng Giám đốc Công ty Ngọc Trai Hoàng Gia ở quận 7, TP.HCM là tấm hình anh đang cấy nhân vào con trai để tạo ngọc trong bộ đồ thợ lặn được chụp tại trại nuôi trai ở Côn Đảo. “Ngọc trai là biểu tượng của sự tinh khiết và cao sang. Nhưng nếu không toàn tâm với nghề, nó sẽ tan biến nhanh như bọt biển”, anh Tuấn khẳng định.
Ngã rẽ
Câu chuyện giữa chúng tôi vào một buổi chiều cuối năm kéo dài hơn 1 giờ rưỡi, lúc thì trầm lắng, lúc lại được đẩy lên cao trào. Việc kinh doanh ngọc trai của anh dần được tái hiện với đầy đủ niềm vui, nỗi buồn, sự hân hoan và cả thất vọng. Tuy nhiên, tôi vẫn nhận thấy trong anh một ngọn lửa đam mê với nghiệp ngọc trai.
“Tốt nghiệp Đại học Bách khoa TP.HCM với ngành kỹ sư tin học, nhưng mình tính không bằng trời tính. Tôi quyết định thử vận may để làm giàu với nghiệp kinh doanh ngọc trai từ một cơ hội bất ngờ”, anh Tuấn mở đầu câu chuyện.
Năm 1999, anh đầu quân cho một công ty chuyên về giải pháp phần cứng. Chỉ sau 1 năm làm việc, anh đã leo lên vị trí quản lý với mức lương 500 USD. Trong lúc sự nghiệp đang lên, một ngã rẽ khác lại tình cờ xuất hiện. Qua lời giới thiệu từ người anh họ của Tuấn, một nhóm doanh nhân nước ngoài trong ngành ngọc trai muốn ký hợp đồng với Tuấn để thiết kế trang web về ngọc trai.
Nhờ vậy, anh Tuấn, kỹ sư IT, liên tục được tiếp cận các thông tin cốt lõi về dự án như trại nuôi, xưởng chế tác, nhân sự, kênh phân phối nội địa và xuất khẩu… Mô hình trại nuôi ngọc trai tại miền Nam Việt Nam sẽ tương tự như ở Tahiti với 2 mùa mưa nắng rõ rệt. Tuy nhiên, chi phí đầu tư ở Tahiti cao hơn. Chỉ riêng mức lương trung bình trả cho nhân viên ở Tahiti đã lên tới 2.000 USD/người/tháng, gấp khoảng 10 lần Việt Nam lúc đó. Nếu dự án tại Việt Nam được triển khai có hiệu quả thì sau 2 năm, mức lãi ròng ban đầu có thể lên tới 2 tỉ đồng/năm. Số lãi này sẽ được chia 50/50 giữa chủ đầu tư và người điều hành dự án.
Làm việc với nhóm chuyên gia nước ngoài được 5 tháng, một hôm, trong lúc trà dư tửu hậu, họ bỗng đề nghị giao dự án nuôi và kinh doanh ngọc trai ở Việt Nam cho Tuấn điều hành. “Hoàn toàn bất ngờ trước đề nghị này, nhưng mức thu nhập tới 1 tỉ đồng/năm bắt đầu khiến tôi suy nghĩ”, anh cho biết.
Lúc này, Công ty Thái Sơn, nơi anh đang công tác ngày càng ăn nên làm ra khiến anh băn khoăn mãi. Nhưng máu liều chảy trong người anh kỹ sư trẻ luôn muốn đương đầu với các thử thách mới đã thắng thế. Tuấn quyết định dấn thân vào nghiệp kinh doanh ngọc trai sau một tuần suy nghĩ bất chấp lời can ngăn của vợ. Thật trùng hợp, ngày anh mở lời xin nghỉ việc tại bữa tiệc tất niên của Công ty cũng là lúc Giám đốc công bố quyết định giao chức vụ này cho Tuấn để sang Mỹ định cư. “Như đứng giữa ngã ba đường, nhưng đã quyết tâm thì phải làm cho tới. Tôi xin nghỉ việc và bắt đầu bước vào nghiệp kinh doanh ngọc trai từ đó”, anh bộc bạch.
Thách thức
Một trong những nguyên nhân khác để anh đưa ra quyết định này là chính sách khuyến khích đầu tư vào các dự án kinh tế biển trong những năm đầu thập niên 2000. Các nhà đầu tư có thể sẽ được miễn thuế thuê đất trong vòng 20 năm. Khi ấy, anh đã nhắm tới 2 dự án nuôi ngọc trai gồm 100 ha mặt nước ở Côn Đảo và 30 ha mặt nước ở Bình Định.
Dự án đã có, nhưng khâu triển khai thực hiện không hề đơn giản. Chẳng hạn, xin giấy phép, tổ chức họp báo, thuyết phục các cơ quan chức năng của Bà Rịa – Vũng Tàu về dự án. Tiếp đó, anh phải ra Hà Nội làm việc với Bộ Tài nguyên Môi trường về vấn đề đánh giá tác động kinh tế, xã hội và môi trường tại các địa phương dự kiến triển khai dự án nuôi trai như Côn Đảo và Bình Định.
“Phải mất hơn 2 năm rưỡi để có giấy phép đầu tư sau khi vượt qua được mọi cửa sát hạch”, anh Tuấn cho biết. Trong thời gian chờ đợi, anh quyết định mở xưởng chế tác ngọc trai ở Sóc Trăng, quê hương của anh. Cùng với nhóm chuyên gia nước ngoài gồm một người Tahiti, một Pháp, một Mỹ và một Việt kiều Mỹ, anh nhập ngọc trai về và gia công tại xưởng chế tác với 40 công nhân. Thành phẩm một phần nhỏ được tiêu thụ nội địa, còn phần lớn xuất theo đường tiểu ngạch tới châu Âu và Mỹ.
Sau khi chính thức được cấp phép đầu tư, anh triển khai dự án tại Xã Nhơn Châu, tỉnh Bình Định trên 30 ha diện tích mặt nước và sau đó là 100 ha diện tích mặt nước tại Côn Đảo. Vì là người chỉ quen với công việc văn phòng, Tuấn đối diện ngay với một thử thách khác: sức khỏe. Công việc mới đòi hỏi anh phải thường xuyên lênh đênh ngoài khơi, bị say sóng, nôn ói, nắng nóng rát mặt rồi tới lặn biển. “Thời gian đầu, tôi cùng anh em lặn xuống biển có khi sặc cả máu mũi”, Tuấn chia sẻ. Nhưng anh vẫn không bỏ cuộc.
Năm năm sau (2006), khi thời gian nuôi giống để cấy ngọc trai đã đi vào ổn định thì hàng loạt biến cố lớn bắt đầu xảy ra. Tại Bình Định, một trận bão lớn quét qua đã cuốn theo tất cả xác động vật, rác thải ra biển và gây ô nhiễm nặng khu vực trại nuôi trai, khiến hơn 70% con trai bị nhiễm độc. Tuấn bàn với chủ đầu tư thu hẹp dự án tại Bình Định để dốc toàn lực cho Côn Đảo.
Lúc trại nuôi trai ở Côn Đảo sắp bước vào thời điểm ăn nên làm ra thì cơn lốc khủng hoảng kinh tế bắt đầu lan rộng ở châu Âu, khiến công ty mẹ ở Pháp lâm vào cảnh phá sản. “Chủ đầu tư quyết định rút lui khỏi dự án tại Việt Nam với lý do không còn vốn. Tôi cảm thấy hụt hẫng quá lớn vì đã dành hơn 7 năm trời cho dự án này”, anh Tuấn nhớ lại.
Chiến thắng của nghị lực
Trong tâm trạng bất mãn, anh quay về TP.HCM đối diện với tương lai vô định.
Sau nhiều đêm thức trắng, Tuấn báo cho vợ biết sẽ tiếp tục dấn thân vào nghiệp ngọc trai. Anh vay ngân hàng 150 triệu đồng để mở xưởng chế tác ở quận 7 và dần gầy dựng lại các đơn hàng gia công ngọc trai với những đối tác trong nước. Sau khoảng một năm rưỡi làm gia công, tình hình tạm thời ổn định. Lúc này, Tuấn bắt đầu nghĩ tới kế hoạch lớn hơn là đầu tư trại nuôi ngọc trai cũng ở Côn Đảo. Nhưng vốn vẫn là bài toán nan giải nhất.
Rất may, biết anh thất bại trong dự án nuôi trai lấy ngọc, một số người bạn từng ngăn cản anh trước đây chẳng những không chỉ trích mà còn động viên và cho anh mượn tiền để gầy dựng lại sự nghiệp.
Anh lại ra Côn Đảo mở trại nuôi cấy trai nhưng với quy mô nhỏ hơn. Cùng với 6 nhân viên, Tuấn tiếp tục lặn biển và đã không ít lần bị sụp vào hố san hô giữa biển phải lết vào bờ với đôi chân đầy máu. Đổi lại “Biển Côn Đảo khác nhiều nơi trên thế giới là có thể nuôi được nhiều loại trai. Đây là lý do vì sao mà tôi có thể mang về đất liền được nhiều loại ngọc trai có màu sắc khác nhau, trong đó giá trị nhất là các viên màu vàng”, Tuấn tiết lộ.
Sau 2 năm xa gia đình, hàng ngàn viên ngọc trai đầu tiên được anh chuyển về đất liền trong niềm hân hoan của người thân, bạn bè và đối tác. Số lượng ngọc trai anh thu hoạch đã lên đến hàng triệu viên.
Để ngọc trai Việt Nam có thể vươn xa ra thị trường thế giới, anh đã tìm cách khắc hoa văn trống đồng lên viên ngọc rồi tiếp tục cấy vào thân trai, thả xuống biển nuôi tiếp 1 năm. Theo anh, nếu nuôi lâu hơn thời gian này thì hình ảnh hoa văn sẽ không còn do trai tiết ra xà cừ bao phủ hết bề ngoài viên ngọc đã được khắc trống đồng. Với thời gian vừa đủ, viên ngọc “tái thu hoạch” cho họa tiết hoa văn mờ đặc trưng với hình trống đồng. Thương hiệu “Vua ngọc trai” ra đời từ đó và dần đưa anh trở thành nghệ nhân cấp quốc gia trong lĩnh vực kim hoàn, đá quý.
Hiện các sản phẩm ngọc trai cao cấp của anh được tiêu thụ chủ yếu tại Phú Quốc, Nha Trang và Hà Nội. Chiến lược kinh doanh cốt lõi của anh trong năm 2014 là phát triển mạnh kênh bán lẻ bằng việc mở thêm ít nhất 5 cửa hàng tại Hà Nội, Đà Nẵng, Hải Phòng, Cần Thơ và TP.HCM so với 3 cửa hàng hiện có tại quận 7, Vincom B (quận 1) và trên đường Trần Quang Khải (Nha Trang). Kế hoạch tiếp theo của vị doanh nhân 37 tuổi này là tăng cường xuất khẩu ngọc trai sang Mỹ, châu Âu và châu Á trong năm mới.
Nguồn Nhịp Cầu Đầu Tư
