(kyluc–top) – Vào năm Minh Mệnh thứ 20, ngày mồng 6 tháng 12 năm âm lịch (tức ngày 10/1/1840 năm dương lịch), vua Minh Mạng đã có “Dụ” cho phép Tổng đốc Hải Yên (Quảng Ninh ngày nay) Tôn Thất Bật, chính thức tổ chức khai thác than ở vùng núi An (Yên) Lãng, nay thuộc xã Yên Thọ, huyện Đông Triều. Nơi đây ghi dấu mốc ra đời của ngành khai thác than, khoáng sản của đất nước ta.
Hành trình tìm kiếm nguồn gốc ngành khai thác than tại Việt Nam
Chuyện người xưa phát hiện ra than đá ở Đông Triều cũng chỉ được truyền khẩu vào khoảng cuối thế kỷ XVII cùng với Trạng Bồng Vũ Duy Thanh – quan trông coi việc học hành ở Quốc tử giám, là người am hiểu khoa học. Để có được dòng thông tin cụ thể về điểm khai thác than đầu tiên và những người thợ mỏ khai thác than có tổ chức đầu tiên ở Việt Nam là một hành trình dài nhiều năm tìm kiếm. Lịch sử ngành công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam đã có sự thay đổi căn bản khi bức Dụ (lời truyền) của vua Minh Mạng ngày 10/1/1840 (ngày 6 tháng 12 năm Minh Mệnh thứ 20) cho phép Tổng đốc hạt Hải Yên (vùng Quảng Ninh ngày nay) là Tôn Thất Bật, khai thác than đá ở Đông Triều, được phát hiện bởi Trung tâm bảo tồn Di tích cố đô Huế.
Vua Minh Mạng
Bức Dụ cổ đặc biệt quan trọng và quý giá đối với ngành than – khoáng sản Việt Nam, bởi tính nhân văn của nó: Vua nước Nam khai sinh nền công nghiệp than Việt Nam. Đồng thời, từ đó cho phép xác nhận mốc ra đời, chính thức mở ra ngành khai thác than, khoáng sản trên đất nước ta. Việc phát hiện ra than đá và những người đầu tiên đã khai thác than đá ở Đông Triều đều là người Việt Nam. Công cuộc khai thác than đá phục vụ cho nhà nước phong kiến sử dụng cũng đều là được phép của nhà nước phong kiến lúc bấy giờ, và từ đó đã hình thành đội ngũ thợ mỏ ở địa phương để khai thác than đá trước khi Triều đình nhà Nguyễn ký bán khu mỏ Đông Triều cho người Pháp để lập Công ty Than Đông Triều vào năm 1888.
.jpg)
Chỉ dụ của vua Minh Mạng cho phép khai thác than tại vùng núi Yên Lãng (phục chế trưng bày tại Bảo tàng Quảng Ninh)
Qua những căn cứ trên đã khẳng định Yên Lãng là địa điểm khai thác than đầu tiên ở Việt Nam. Vua Minh Mạng là người khai sinh và là ông Tổ của ngành khai thác Than Việt Nam. Đối chiếu năm âm lịch sang dương lịch thì ngày 29 tháng 12 năm Minh Mệnh thứ 20 (1839) là ngày 10 tháng 01 năm 1840 – Ngày ra đời của ngành khai thác than Việt Nam. Bức chỉ dụ cho phép khai thác than của vua Minh Mệnh là chứng cứ quan trọng, giúp chúng ta xác định được mốc thời gian ra đời, địa điểm khai thác, chính thức mở ra ngành khai thác than đầu tiên của Việt Nam.
Đài Hoàng đế chỉ lệnh trong Khu di tích địa điểm khai thác than đầu tiên tại núi Yên Lãng
Để ghi nhận sự kiện này trong lịch sử khai thác mỏ, năm 2008 UBND tỉnh Quảng Ninh đã công nhận di tích “Địa điểm khai thác than đầu tiên của Việt Nam” tại núi Yên Lãng, thuộc thôn Trại Hà, xã Yên Thọ, Đông Triều. Di tích lịch sử địa điểm khai thác than đầu tiên của Việt Nam là một quần thể di tích, có hai khu, một khu có di tích Miếu Mỏ rộng 40ha và một khu có di tích đền Bà Chúa Kẽm, rộng 3,5ha; hai khu cách nhau khoảng hơn 1km. Núi Yên Lãng có các vỉa than V8, V9 và V10 có than lộ vỉa, khu vực này chỉ cần gạt một lớp đất đá mỏng trên mặt là hiện ra nguồn than.
(1).png)
Nhà bia tưởng niệm những người thợ mỏ hy sinh vì sự nghiệp sản xuất than
(1).png)
Đền Thượng, nơi tưởng nhớ cội nguồn, tri ân tổ nghiệp và đồng đội đã hy sinh vì sự nghiệp sản xuất than, là nơi giáo dục truyền thống cho những người thợ mỏ.
Núi Yên Lãng – TOP 100 Kỷ lục bất biến Việt Nam 2022: “Địa điểm khai thác than đầu tiên của Việt Nam”
Chính bởi những giá trị đặc biệt đó của núi Yên Lãng, Trung tâm TOP Việt Nam – Tổ chức Kỷ lục Việt Nam VietKings đã quyết định đề cử núi Yên Lãng vào TOP 100 Kỷ lục bất biến Việt Nam 2022: “Địa điểm khai thác than đầu tiên của Việt Nam”. Đây là hành trình tìm kiếm và đề cử Top 100 Kỷ lục Việt Nam không thể thay thế được, từ đó góp phần quảng bá các giá trị đặc biệt của đất nước và con người Việt Nam nói chung cũng như các giá trị của từng địa phương nói riêng.
Hành trình sẽ kéo dài đến cuối năm 2022 và kết thúc bằng sự kiện Hội ngộ Top Việt Nam lần thứ I, tại sự kiện này, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam VietKings, Trung tâm TOP Việt Nam sẽ trao chứng nhận Top 100 Kỷ lục bất biến Việt Nam 2022 đến các địa phương.
Mọi thông tin xin gửi về:
Ban quản lý Hành trình tìm kiếm và quảng bá TOP 100 Kỷ lục bất biến Việt Nam 2022.
Email: noidungtopplus@gmail.com
Ms Diệu Phi (Quản lý hành trình) – 0333108555
Trung tâm Top Việt Nam – Tổ chức Kỷ lục Việt Nam VietKings
Diệu Phi (tổng hợp và biên tập, nguồn hình Internet)
