[WOWTIMES: Niên lịch & Thành tựu Việt Nam 2023] Thảo Cầm Viên Sài Gòn: 159 năm bảo tồn hệ động thực vật quý hiếm

Thảo Cầm Viên Sài Gòn được xây dựng vào ngày 23/03/1864 với tên gọi đầu tiên là Vườn Bách Thảo. Với mong muốn dùng nơi này để nâng cao văn hóa và các hoạt động bảo tồn động thực vật cũng như phục vụ công trình nghiên cứu cho các nhà khoa học, Đô đốc Toàn quyền Đông Dương Pierre-Paul De La Grandière đã cho xây dựng Thảo Cầm Viên. Theo lệnh của Đô đốc, ông Louis Adolphe Germain – một bác sĩ thú y của quân đội Pháp, được giao nhiệm vụ mở mang 12ha vùng đất hoang ở phía ở phía Tây bắc kênh L’avanche (nay là kênh Thị Nghè) để làm nơi nuôi thú và ươm cây. Năm 1865, công trình hoàn thành với nhiều loại thú và cây quý hiếm được nhập về từ các nước lân cận như Ấn Độ, Thái Lan, Lào, Campuchia…và được mở rộng đến 20ha. Người dân Sài Gòn khi ấy quen gọi Thảo Cầm Viên Sài Gòn là Sở Thú và tên gọi thân thuộc này vẫn gắn liền với Thảo Cầm Viên Sài Gòn cho đến tận hôm nay.

 Ảnh: Thảo cầm viên

Được xây dựng cùng lúc với Bưu điện TP.HCM, Nhà thờ Đức Bà và chợ Bến Thành, Thảo Cầm Viên Sài Gòn được xem như một trong những công trình mang tính biểu tượng lâu đời tại thành phố. Trải qua gần 160 năm hình thành và phát triển, Thảo Cầm Viên Sài Gòn gắn bó như một phần cơ thể của đô thị, đứng vững qua mọi thăng trầm của lịch sử và trở nên thân thuộc với mọi tầng lớp Nhân dân.

Không chỉ là một công viên giải trí lành mạnh với không khí trong lành và hệ động thực vật phong phú, Thảo Cầm Viên Sài Gòn còn giữ vai trò quan trọng trong việc giáo dục, bảo tồn và nghiên cứu về tự nhiên. Sự liên kết chặt chẽ về mặt chuyên môn giữa Thảo Cầm Viên Sài Gòn và các tổ chức quốc tế như: Hiệp hội các Vườn thú Đông Nam Á (SEAZA), Hiệp hội Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), Hiệp hội Vườn thú và Hồ cá Thế giới (WAZA), Tổ chức Quản lý loài Quốc tế (ISIS), Hiệp hội Vườn thú Việt Nam (VZA)… là nền tảng vững chắc để Thảo Cầm Viên Sài Gòn tiếp tục thực hiện các dự án bảo tồn và nghiên cứu thiên nhiên của mình.

Thảo Cầm Viên hiện do Công ty TNHH MTV Thảo Cầm Viên Sài Gòn quản lý, thực hiện các chức năng:

– Nhân giống và bảo tồn các loài động thực vật quý hiếm

– Giáo dục về cách bảo vệ môi trường thiên nhiên

– Nghiên cứu về động thực vật

– Tạo ra sân chơi mang tính giáo dục và là nơi nghiên cứu cho các nhà khoa học

Bên cạnh các loài động vật bản địa, Thảo Cầm Viên Sài Gòn còn nuôi dưỡng thành công những loài thú quý hiếm vốn có môi trường sinh sống tự nhiên khác biệt. Quá trình này đòi hỏi một sự đầu tư nghiêm túc, từ khâu chọn lọc kỹ lưỡng và nhập thú về, tạo chuồng trại phù hợp với điều kiện sinh sống tự nhiên của thú cho đến việc chăm sóc và nuôi dưỡng hàng ngày để thú có thể thích nghi tốt nhất với môi trường sống tại Việt Nam. Các loài thú nhập ngoại hiện có tại Thảo Cầm Viên Sài Gòn đều thuộc hàng quý hiếm trong tự nhiên, như: tê giác trắng, linh dương sừng kiếm, linh dương sừng xoắn, linh dương đầu bò, linh dương Bles, hươu cao cổ, ngựa hoang, hà mã, hà mã lùn, cò đỏ, vượn cáo, khỉ râu trắng, khỉ sóc…

Các loài động vật đa dạng được nuôi dưỡng và sinh ra tại Thảo Cầm Viên. Ảnh: Fanpage đơn vị

Ở vị trí trung tâm thành phố, với diện tích rộng 20ha, chiếm gần 10% diện tích đất công viên toàn thành phố, Thảo Cầm Viên Sài Gòn đóng vai trò như một cánh rừng xanh, góp phần cải tạo cảnh quan đô thị, đảm bảo diện tích cây xanh, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường thành phố. Cùng với hệ động thực vật phong phú và được chăm sóc một cách gần gũi nhất với môi trường tự nhiên. Vì vậy, bên cạnh chức năng công viên giải trí, Thảo Cầm Viên Sài Gòn còn là nơi thích hợp cho các chương trình giáo dục và nghiên cứu trên diện rộng, để phục vụ cho mục tiêu gìn giữ và bảo vệ môi trường, cũng như bảo tồn các loài động thực vật quý hiếm. Các chương trình Giáo dục Bảo tồn và Bảo vệ Môi trường tại Thảo Cầm Viên Sài Gòn được xây dựng theo mô hình của các nước tiên tiến trên thế giới, nhằm mang đến cho các em học sinh những trải nghiệm trực quan, sinh động nhất về thiên nhiên, đồng thời tiếp thu thêm nhiều kiến thức bổ ích về môi trường, các loài cây cỏ và các loài thú trong tự nhiên.

Chương trình tìm hiểu thiên nhiên vào mỗi dịp hè được các bạn nhỏ thích thú. Ảnh: Fanpage đơn vị

WOWTIMES – LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN VÀ NHỮNG THÀNH TỰU ĐẠT ĐƯỢC

Ngày 23/03/1864, Thảo Cầm Viên được thành lập với tên gọi đầu tiên là Vườn Bách Thảo. trải qua gần 160 năm tồn tại, nơi đây đã trở thành khu vườn động thực vật với diện tích lớn tại trung tâm thành phố. Ngoài làm công tác nghiên cứu, bảo tồn, nơi đây còn là địa điểm tham quan yêu thích của người dân và là một trong những biểu tượng của thành phố Hồ Chí Minh.

Không thể thiếu các bàn tay chăm sóc tỉ mỉ của các nhân viên chăm vườn. Ảnh: Fanpage đơn vị

Cuối năm 1865, Thảo Cầm viên Sài Gòn mở rộng thêm 20ha, tổ chức nhập khẩu nhiều loài cây nhiệt đới từ châu Mỹ, châu Phi, Đông Nam Á.

Năm 1924, Thảo Cầm viên Sài Gòn tiếp tục mở rộng thêm 13ha qua khu vực phía bên kia kênh Thị Nghè với tên gọi là Vườn Cognag.

Năm 1926, người Pháp cho xây dựng hai công trình độc đáo theo lối kiến trúc cổ phương Tây kết hợp nét hoa văn phương Đông, nay là Đền thờ Vua Hùng và Bảo tàng Lịch sử TP.HCM. Trong thời gian này, Thảo Cầm Viên Sài Gòn được nâng cấp, nuôi dưỡng 509 con thú quý hiếm trong nước và ngoại nhập. Thảo Cầm Viên được xem là một công viên khoa học về tự nhiên lớn và nổi tiếng ở Đông Nam Á thời bấy giờ.

Từ năm 1990 đến nay, diện tích nuôi thú tăng lên, Thảo Cầm Viên Sài Gòn liên tục hợp tác với nhiều tổ chức khoa học quốc tế và nhiều vườn thú lớn của các quốc gia như Đức, Nhật Bản, Singapore, Thái Lan để mở rộng bộ sưu tập động thực vật. Tại đây có gần 1.100 cá thể động vật thuộc 125 loài khác nhau, và 2.400 cây gỗ thuộc hơn 360 loài…Không chỉ là điểm đến giải trí, tham quan du lịch, học hỏi về thế giới động thực vật, Thảo Cầm Viên Sài Gòn còn là nơi nghiên cứu, bảo tồn và phát triển các nguồn gen quý…

Thảo Cầm Viên trước 1975. Ảnh: Thoixua.vn

Từ tháng 6/2001, UBND thành phố đã chấp thuận cho Thảo Cầm Viên Sài Gòn bổ sung chức năng “Tổ chức hoạt động về giáo dục, bảo tồn các loài động thực vật quý hiếm cho các đối tượng học sinh, sinh viên và du khách nghiên cứu khoa học phục vụ công tác chăm sóc phát triển và nhân giống bảo tồn các loài động thực vật quý hiếm”. Đến nay, Thảo Cầm Viên Sài Gòn đã có hàng ngàn loài thực vật, hàng trăm loài động vật; đón tiếp hàng triệu lượt khách tham quan hàng năm.

Ngày 14/8/2005, với những giá trị khổng lồ về lưu trữ, bảo tồn các hệ động thực vật độc đáo, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam – VietKings công nhận Thảo Cầm Viên Sài Gòn là Vườn sưu tập động thực vật đầu tiên ở Việt Nam.

Tháng 8/2015, Đại diện thành phố đã tặng bằng khen ban giám đốc, nhân viên Thảo Cầm Viên Sài Gòn vì đã có công nhân giống thành công giống hổ quý hiếm.

 Trên thế giới chỉ còn 3.200 loài hổ trắng. Năm 2015, Thảo Cầm Viên đã nhân giống thành công được 3 hổ con.

Năm 2010, cặp hổ Bengal trắng được Thảo cầm viên Sài Gòn (quận 1, TP.HCM) nhập về từ vườn thú Elmvale (Canada) để thuần dưỡng và được đặt tên thân thiện là Lem (cọp đực) và Luốc (cọp cái). Ngày 9/7/2015, lần đầu tiên cặp hổ trắng này sinh ra 3 hổ con, đến nay các chú hổ đã trưởng thành. Ảnh: Thảo Cầm Viên

Tháng 12/2015, Công ty TNHH Một thành viên Thảo cầm viên Sài Gòn tổ chức lễ kỷ niệm 150 năm ngày thành lập và đón nhận Huân chương Lao động hạng Ba do Chủ tịch nước trao tặng và Cờ thi đua của UBND TPHCM, 21 cá nhân hoàn thành xuất sắc công tác trong nhiều năm liên tục đã được trao tặng bằng khen của UBND thành phố.

Ảnh: Hội đồng Thi đua khen thưởng TPHCM.

Tháng 3/2022, Dự án “Đưa hoa lan rừng về với thiên nhiên” do Công Ty TNHH MTV Thảo Cầm Viên Sài Gòn cùng các đơn vị hợp tác đã được khởi động nhằm bảo tồn lan rừng, bảo tồn sinh thái tự nhiên của rừng. Đây cũng là một trong những hình ảnh góp gìn giữ và bảo vệ những giống lan rừng. Bên cạnh đó, du khách đến tham quan có thể tận mắt thấy và hiểu thêm về nhiều giống lan, đặc biệt là những giống lan quý hiếm. Lần này, 2,5 tấn lan với nhiều giống lan như Lan kiếm, Phi điệp, Ngọc điểm…đến từ những cánh rừng Hòn Hèo, Nam Cát Tiên, Bù Gia Mập, Măng Đen, Buôn Đôn…đã được nhân giống thành công và trồng tại khuôn viên Thảo Cầm Viên.

Lễ phát động và kí kết chương trình hợp tác dự án “Đưa hoa lan rừng về với thiên nhiên”. Ảnh: Báo PLVN

Với những nét riêng độc đáo, lưu giữ và trưng bày bộ sưu tập động – thực vật quý hiếm, cả những loài đứng trước nguy cơ tuyệt chủng, đây không chỉ là điểm đến quen thuộc của người dân thành phố mỗi dịp cuối tuần mà còn là địa chỉ bỏ túi của du khách muốn cảm nhận một Sài Gòn khác biệt, thoát khỏi những ồn ào náo nhiệt của phố thị hay trải nghiệm buổi sáng giữa không gian mướt xanh của thành phố.

Song hành qua những thăng trầm, Thảo cầm viên không đơn thuần chỉ là thế giới cổ tích của cả người lớn lẫn trẻ nhỏ, một điểm tham quan thú vị đối với người dân và du khách mà hơn hết nơi đây còn là một báu vật xanh của thành phố với những giá trị trường tồn theo thời gian.

Kim Huệ – WOWTIMES (tổng hợp, nguồn hình Internet)