Nằm giữa hồ Gươm, từ lâu Tháp Rùa đã trở thành hình ảnh quen thuộc với người dân thủ đô Hà Nội nói riêng và người dân Việt Nam nói chung.Tháp Rùa là một ngọn tháp nhỏ nằm trên gò đảo giữa Hồ Gươm. Theo sử ghi, tên gọi tháp Rùa là vì tháp được xây trên đảo rùa – gò đất nhỏ nổi lên giữa hồ, nơi rùa Hồ Gươm thường lên phơi nắng hay đẻ trứng. Theo ghi chép, Tháp được xây từ thời vua Lê Thánh Tông để làm nơi nhà vua ra câu cá. Sang thời Lê Trung Hưng, khoảng thế kỷ XVII – XVIII, chúa Trịnh cho xây đình Tả Vọng trên gò, nhưng đến thời nhà Nguyễn thì không còn.
Khi Pháp xâm chiếm Hà Nội vào năm 1883, ông Nguyễn Ngọc Kim khi ấy được cử làm trung gian giữa người Pháp và Việt Nam, sau đó được chính quyền mới tín nhiệm, trở nên giàu có và được gọi là Bá hộ Kim. Đến năm 1886, do thấy gò rùa có vị trí hợp phong thuỷ nên ông Kim đã xin phép xây dựng một ngọn tháp trên gò rùa để chôn cất hài cốt thân phụ. Chính vì thế mà ban đầu tháp Rùa còn có tên là tháp Bá hộ Kim, sau khi thực dân Pháp bị đánh bại, tháp được đổi tên thành Tháp Rùa theo truyền thuyết mượn gươm của vua Lê Lợi.
Tháp Rùa mang dấu ấn và sự hòa trộn giữa hai màu sắc kiến trúc phương Tây và phương Đông, với hàng cửa cuốn gothic hai tầng dưới nhưng phần mái cong giữ quy thức kiến trúc Việt Nam. Tháp có bốn tầng, tầng một xây trên móng cao 0,8m. Tầng này hình chữ nhật nên chiều dài mở ra ba cửa, còn chiều ngang mở ra hai cửa, tất cả là 10 cửa, đỉnh nhọn như cửa các nhà thờ Thiên chúa giáo. Bên trong tầng này phân ra ba gian, các gian thông với nhau bằng các cửa ngăn, đỉnh cũng nhọn như tất cả các cửa khác. Cả tầng có 4 cửa ngăn, tổng cộng 14 cửa. Tầng hai xây lùi vào một chút, chiều dài 4,8m, chiều rộng 3,64m, cũng chia ra ba gian, kiến trúc y như tầng một với 14 bộ cửa nhưng nhỏ hơn. Tầng ba thu nhỏ hơn nữa, dài 2,97m, rộng 1,9m, chỉ mở một cửa hình tròn ở mặt phía Đông, đường kính 0,68m. Sát tường phía Tây có một ban thờ. Tầng đỉnh chỉ như một vọng lâu, vuông vức, mỗi bề 2m. Trên tường mặt phía Đông, bên trên cửa tròn của tầng ba có ba chữ Quy Sơn Tháp, nghĩa là Tháp Núi Rùa. Như vậy, từ nền đất Gò Rùa lên đến đỉnh tháp là 8,8m.
Tháp có bốn tầng, với lối kiến trúc Đông Tây kết hợp
Bậc thang dẫn lên tháp
Tháp Rùa gắn liền với những huyền thoại, đi vào trong thơ ca, nhạc họa của các tao nhân mặc khách, nhưng ít ai biết, Tháp Rùa từng là nơi làm nức lòng người dân khi lá cờ cách mạng tung bay trên đỉnh Tháp đúng vào ngày sinh nhật Bác 19/5/1948, do liệt sĩ Nguyễn Trọng Quang cùng đồng đội đã bơi ra để treo cờ. Lá cờ là một minh chứng hùng hồn về tinh thần quật cường của người dân Thủ Đô ngay trong lòng địch.
Từ lâu hình ảnh Hồ Gươm và Tháp Rùa được soi bóng trong văn, thơ, hoạ nhạc, như một biểu tượng lung linh cho Hà Nội. Đêm Hồ Gươm lung linh huyền ảo bởi ánh sáng điện, Tháp Rùa đầy bí ẩn giữa không gian trầm lắng cho hồi tưởng về một Thăng Long xưa. Những ngọn đèn chiếu sáng hắt lên “vừa đủ dùng”. Cỏ mọc kín xung quanh chân tháp, xanh thắm. Chạm chân vào bãi mượt mà quện trong gió là mùi hương cỏ dại ngai ngái.
Đến với Tháp Rùa, du khách sẽ cảm nhận được sự thanh bình yên tĩnh của không gian nơi đây. Tháp Rùa nhuốm màu cổ kính của thời gian, những tán lá cây như tô vẽ thêm cho bức tranh thêm sinh động. Bức họa phong cảnh Tháp Rùa luôn khiến người ta phải thẫn thờ trước vẻ đẹp lãng mạn của nó. Hơn ngàn năm trôi qua, Tháp Rùa vẫn đứng nơi đó hiên ngang trở thành niềm tự hào của người dân đất Hà Thành.
“Hồ Gươm in bóng Tháp Rùa
Ánh đèn soi tỏ mái chùa Ngọc Sơn”
——————————————
Hồng bảo Kỷ lục được hiểu là những công trình Kỷ lục được thực hiện trong một thời gian dài, tích hợp những giá trị về kiến trúc, thẩm mỹ, văn hóa… để hình thành nên cho mai sau những di sản, đồng thời góp phần viết tiếp những câu chuyện mà cha ông đã gây dựng, từ đó góp phần định vị những giá trị địa phương nói riêng và Việt Nam nói chung vươn tầm khu vực và thế giới, góp phần định hình, phát triển hình ảnh du lịch địa phương nói riêng và đất nước nói chung thông qua những công trình biểu tượng.
Hành trình tìm kiếm TOP 100 Hồng bảo Kỷ lục Thế giới tại Việt Nam được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (VietKings) giao cho Trung tâm TOP Việt Nam triển khai và đề cử đến Viện Kỷ lục Thế giới (World Mark) với mong muốn góp phần nhận diện, định vị, quảng bá hình ảnh quốc gia – địa phương ra thế giới. Dự án là một hành trình dài hơi và có thể tiếp nối từ thế hệ này sang thế hệ khác trong mục tiêu chung tạo ra những thay đổi về kiến trúc cảnh quan hiện hữu và quan trọng hơn là góp phần tạo nên những giá trị chiều sâu về văn hóa điểm đến hay lịch sử gắn liền với điểm đến.
Diệu Phi – VietKings (tổng hợp và biên tập, ảnh Internet)