5 năm sau khi chiếm Sài Gòn, ngày 23/3/1864, Đề đốc De La Grandière cho xây dựng Vườn Bách Thảo. Ông Louis Adolphe Germain, thú y sĩ của quân đội Pháp, được giao mở mang 12 hecta vùng đất hoang ở phía Đông Bắc rạch Thị Nghè để làm nơi nuôi thú và ươm cây. Một năm sau, vườn thú đã cơ bản được hình thành với một số chuồng trại.
Nhận thấy tầm quan trọng của vườn thú lớn ở Viễn Đông, cuối tháng 3/1865, toàn quyền Đông Dương đã mời ông JB.Loius Pierre – phụ trách chăm sóc thực vật của Vườn bách thảo Calcutta (Ấn Độ) sang làm giám đốc. Ông Pierre được giao nhiệm vụ sưu tập các loài thực vật, động vật của Nam Kỳ và 3 nước Đông Dương để chuyển về Viện bảo tàng lịch sử thiên nhiên Paris cũng như trồng dọc các trục lộ ở Sài Gòn. Đến cuối năm đó, Vườn Bách Thảo được mở rộng thêm 20 hecta.
Tượng J.B. Louis Pierre trong Thảo Cầm Viên Sài Gòn.
Từ năm 1867, Vườn Bách Thảo được đặt dưới sự quản lý của Hội đồng thành phố Sài Gòn với kinh phí hoạt động 21.000 franc mỗi năm, do ngân sách thuộc địa cung cấp. Hai năm sau, kinh phí được tăng lên 30.000 franc. Tại thời điểm này, công viên có 509 loài động vật, trong đó có 120 loài thú, 344 loài chim và 45 loài bò sát…
Đến năm 1869, phó đô đốc G.Ohier, quyền Thống đốc Nam Kỳ đã ký nghị định số 33 nhằm phát triển Thảo Cầm Viên thành một vườn thú lớn nhất thế giới. Có thể nói vào thời điểm này chi phí hàng năm để bảo tồn và phát triển Vườn Bách Thảo đã lên đến 30.000 franc. Cũng theo nghị định trên, đúng ngày Quốc Khánh 14/07/1869, vườn thú mở cửa thường trực cho công chúng vào xem.
Sang năm 1924, Vườn Bách Thảo đã sát nhập thêm 13 hecta ở bờ phía Bắc kênh Thị Nghè với tên gọi là Vườn Cognag. Cũng tại thời điểm ấy, nhờ vào sự vận động của một viên chức Pháp tại Nhật, chính phủ đã cung thêm thêm cho vườn 900 giống cây trồng lạ. Từ đó, khiến cho Vườn Cognag đến gần hơn đối với người dân Sài Gòn. Họ xem nơi đây chính là địa điểm dã ngoại cuối tuần sau những giờ làm việc căng thẳng. Ngoài ra, dưới sự giúp đỡ của chính phủ thời bấy giờ, có rất nhiều các hoạt động diễn ra tại Vườn Cognag khiến cho du khách tham qua đến vườn mỗi lúc một đông đúc hơn.
Năm 1956, nơi đây lại được tu sửa, tái thiết và đổi tên là Thảo Cầm Viên Sài Gòn. Năm 1984: nhiều hạng mục được xây dựng như: kè đá dọc kênh Thị Nghè, cải tạo hệ thống thoát nước và hệ thống dây điện trần, trải nhựa và bê tông đường nội bộ, xây dựng tường rào dọc đường Nguyễn Bỉnh Khiêm… Đặc biệt là từ năm 1990, nhiều chuồng thú được cải tạo và mở rộng cho phù hợp với đời sống của từng loài thú, đã nâng tổng diện tích chuồng thú sau năm 1975 từ 8.500 mét vuông lên đến năm 2000 là 25.000 mét vuông.
Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, Sở thú tiếp đón hàng triệu lượt du khách đến tham quan hằng năm. Hiện Sở thú là thành viên của nhiều tổ chức động, thực vật quốc tế, trong đó có Hiệp hội các Vườn thú Đông Nam Á (SEAZA); Hiệp hội Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN); Hiệp hội Vườn thú và Hồ cá thế giới (WAZA); Tổ chức Quản lý loài quốc tế (ISIS)… Hiện nay, Thảo Cầm Viên – Sài Gòn đang nuôi dưỡng hơn 1.300 động vật thuộc 125 chủng loài, với nhiều loài thuộc loại quý hiếm như: Trĩ sao, chà vá, vượn má vàng, hươu vàng, báo lửa, báo gấm,… Hơn thế nữa, tại sở thú này có không gian vô cùng xanh mát, được bao phủ bởi hơn 2.500 cây xanh thuộc 360 loài, trong đó có trên 700 cây cổ thụ được bảo tồn.
.jpg)
Nằm trên một góc rừng mưa nhiệt đới Đông Nam Bộ xưa, Thảo cầm viên Sài Gòn vẫn còn lưu dấu tích với những gốc cổ thụ quý hiếm như cây mét ở góc Bảo tàng Lịch sử, cây cườm thị ở khu nhà tròn, cây giáng hương, gõ đỏ, gõ mật,… Và còn có đền thờ Hùng Vương gần trăm tuổi với kiến trúc độc đáo được xếp hạng bảo tồn.
(186).jpg)
Đã hơn một thế kỷ qua, từng hạng mục công trình nhỏ trong lòng Thảo Cầm Viên vẫn lặng lẽ góp cho “khu rừng” chút vẻ đẹp của nghệ thuật và thời gian.
Dãy nhà hành chính với kiểu kiến trúc cổ được lưu giữ nguyên vẹn
Chiếc chuồng khỉ trứ danh được xây dựng với kiểu kiến trúc gothic
Chuồng cọp cổ với những song sắt hoen rỉ cũ kỹ đã trở thành vật “triển lãm”
Tượng voi được đúc hoàn toàn bằng đồng đen do vua Xiêm Paramindr Maha Pradjahipok (tức Rama VII) tặng sau chuyến thăm Sài Gòn vào năm 1930
Ngoài ra, trong Thảo Cầm Viên còn có hai công trình kiến trúc có lịch sử khá lâu đời, đó là Đền thờ vua Hùng và Bảo tàng Lịch sử Việt Nam, đều được xây dựng từ những năm 1920. Hai công trình này vừa mang giá trị kiến trúc độc đáo, vừa có giá trị lịch sử và cũng là điểm tham quan vô cùng thú vị.
——————————————
Hồng bảo Kỷ lục được hiểu là những công trình Kỷ lục được thực hiện trong một thời gian dài, tích hợp những giá trị về kiến trúc, thẩm mỹ, văn hóa… để hình thành nên cho mai sau những di sản, đồng thời góp phần viết tiếp những câu chuyện mà cha ông đã gây dựng, từ đó góp phần định vị những giá trị địa phương nói riêng và Việt Nam nói chung vươn tầm khu vực và thế giới, góp phần định hình, phát triển hình ảnh du lịch địa phương nói riêng và đất nước nói chung thông qua những công trình biểu tượng.
Hành trình tìm kiếm TOP 100 Hồng bảo Kỷ lục Thế giới tại Việt Nam được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (VietKings) giao cho Trung tâm TOP Việt Nam triển khai và đề cử đến Viện Kỷ lục Thế giới (World Mark) với mong muốn góp phần nhận diện, định vị, quảng bá hình ảnh quốc gia – địa phương ra thế giới. Dự án là một hành trình dài hơi và có thể tiếp nối từ thế hệ này sang thế hệ khác trong mục tiêu chung tạo ra những thay đổi về kiến trúc cảnh quan hiện hữu và quan trọng hơn là góp phần tạo nên những giá trị chiều sâu về văn hóa điểm đến hay lịch sử gắn liền với điểm đến.
Diệu Phi – VietKings (tổng hợp và biên tập, ảnh Internet)
 Trong lịch sử hơn 300 năm của Sài Gòn - TP Hồ Chí Minh, ít có công trình nào tồn tại và gắn bó như một phần cơ thể của đô thị, đứng vững trong mọi thăng trầm của lịch sử và trở nên thân quen với mọi tầng lớp nhân dân như Thảo cầm viên Sài Gòn, tức Sở thú - theo cách quen gọi của người dân Nam bộ.){kind=link}