Cuối năm 2023, CỐM LÀNG VÒNG (THÀNH PHỐ HÀ NỘI) đã chính thức được công nhận đạt giá trị Kỷ lục châu Á theo Bộ tiêu chí của Tổ chức Kỷ lục châu Á quy định. Nâng số lượng các Kỷ lục về Ẩm thực và Quà tặng Đặc sản Việt Nam đạt Kỷ lục châu Á lên số lượng 60 món từ năm 2012 đến năm 2023 (Gồm 38 Món ăn đặc sản và 22 Đặc sản thiên nhiên và đặc sản quà tặng của các địa phương).
CỐM LÀNG VÒNG (THÀNH PHỐ HÀ NỘI)
Tặng phẩm thanh tao của mùa thu Hà Thành
Từ xa xưa, làng Vòng đã nổi tiếng với đặc sản cốm qua những câu ca dao, tục ngữ dân gian:
“Cốm Vòng, gạo tám Mễ Trì
Tương bần, húng Láng còn gì ngon hơn!”
Đến những ca khúc âm nhạc nổi tiếng: Hà Nội mùa thu, mùa thu Hà Nội, mùa hoa sữa về thơm từng ngọn gió, mùa cốm xanh về, thơm bàn tay nhỏ, cốm sữa vỉa hè, thơm bước chân qua….!
Hà Nội mùa thu là hình ảnh những gánh cốm nhịp nhàng trên vai các bà, các mẹ len vào từng ngõ hẻm, là hương vị dân dã như tĩnh lại giữa lòng thành phố nhộn nhịp. Những hạt cốm xanh mỏng manh nhưng thơm ngọt, lắng đọng những tinh túy của đất, của trời, của hương nắng và gió, để rồi khiến mỗi thực khách khi thưởng thức đều thấy quyến luyến nhớ thương. Nói đến cốm, người ta thường nhớ ngay đến cốm làng Vòng, thứ quà quê giản dị mà lại gắn liền với tuổi thơ và cả khi trưởng thành của bao lớp người con đất Tràng An.
Cốm làng Vòng đã xuất hiện từ lâu và sớm được xem là thứ quà của lúa non, tinh hoa của đất trời và là một trong số những đặc sản của mùa thu Hà Nội.
Nghề làm cốm làng Vòng, bắt nguồn từ truyền thuyết: Vào một mùa thu cách đây cả ngàn năm, khi lúa bắt đầu uốn câu thì trời đổ mưa to, gió lớn, đê vỡ, ruộng lúa cao nhất đồng cũng chìm nghỉm. Người làng Vòng đành mò cắt những bông lúa còn non ấy đem về rang khô, ăn dần, chống đói. Không ngờ rằng sản phẩm bất đắc dĩ ấy lại có hương vị riêng, rất hấp dẫn, khiến người làng Vòng thường hay làm để ăn chơi mỗi khi mùa thu đến. Rồi cốm làng Vòng vượt qua khỏi lũy tre làng, theo những gói quà, những gánh hàng rong đến với người thân, đến với người ăn chơi sành điệu, trở thành món ăn tao nhã của người Tràng An rồi trở thành đặc sản quý tiến vua các triều Lý (1009-1225).
Cứ mỗi lần làm cốm là một lần người làng Vòng rút kinh nghiệm, sáng tạo thêm, tạo nên hạt cốm ngày càng xanh, càng mỏng, càng dẻo, càng thơm.
Để tạo ra được một mẻ cốm thành phẩm lúa non phải trải qua quá trình chế biến kỳ công dưới đôi tay điêu luyện của những người thợ làm cốm. Lúa được dùng để làm cốm phải là lúa nếp đã được lựa chọn kỹ càng, thường là lúa nếp cái hoa vàng. Lúa non sau khi thu hoạch sẽ được sàng lọc để giữ lại những hạt chắc. Những hạt lép sẽ được loại bỏ để tránh gây ảnh hưởng đến chất lượng chung của mẻ thóc. Thóc sau khi được đãi sạch thì cho vào chảo rang. Trong quá trình rang phải đảo đều thóc, đảm bảo độ chín đều. Chảo rang cốm phải dùng chảo gang đúc, xung quanh được đắp bằng xỉ than. Bếp lò để rang cốm không đốt than và phải dùng củi. Thóc sau khi sang xong thì đợi nguội, chia ra thành các mẻ để giã, mỗi mẻ khoảng vài kilogram cho vào cối giã. Thóc được giã đều tay, thấy có trấu thì xúc ra sảy bỏ trấu rồi giã tiếp. Tùy vào độ non của thóc mà người giã cốm sẽ ước lượng, trung bình giã và sàng sảy từ 5-8 lần mới thành cốm.
.jpg)
Quy trình làm cốm phải qua rất nhiều công đoạn khá tỉ mỉ, trong những hạt cốm thơm dẻo ấy chứa đựng biết bao sự trân trọng và vất vả của người dân làng Vòng.
Để tạo ra được những mẻ cốm non thành phẩm những người thợ làm cốm phải dậy từ 2-3h sáng để thu hoạch lúa và kịp giờ chế biến. Với mỗi 10kg lúa non sẽ cho ra 1kg cốm thành phẩm. Cốm làng Vòng đúng kiểu được gói trong hai lớp lá. Hạt cốm được gói trực tiếp bằng lá ráy để giữ cho cốm không bị khô và để được lâu hơn. Lớp lá sen được bao bọc bên ngoài như để nhấn nhá hương sen thơm mát, phảng phất tạo sự ngon miệng cho người dùng. Sau cùng là dùng hai dây lạt mềm làm từ thân cây lúa đã tuốt hết hạt buộc vuông góc nhau để gói cốm thêm phần chắc chắn và nhìn bắt mắt hơn.
Cốm xanh đượm mùi thơm lúa non, gói mình trong lá sen với hương thơm dịu nhẹ đã làm nên nét văn hóa ẩm thực đặc trưng cho mùa thu đất Hà Thành.
Sự gói ghém cốm đã kỹ càng, chỉn chu thì sự thưởng thức cốm cũng cầu kỳ không kém cạnh. Cốm không phải là món ăn cho no, nên không ai mua nhiều. Chỉ một gói nho nhỏ, ngồi nhâm nhi thưởng thức bên chén trà xanh, hàn huyên cùng bạn bè, hay ngắm phố phường thì có lẽ không còn gì thú vị bằng. Trông có vẻ đơn giản thế thôi, nhưng hương vị của cốm làng Vòng lại thật sự chẳng hề giản đơn tí nào cả. Mùi hương thơm nhè nhẹ đặc trưng của cốm, kết hợp hài hòa với mùi thơm của lá sen, thêm cả tí vị ngọt của hạt lúa nếp non phơi khô, bấy nhiêu đó thôi đã đủ để làm nên những gói cốm khiến người ta mãi nhớ về.
Muốn ăn cốm ngon nhất phải đợi đến vụ mùa, bắt đầu từ tháng 7 đến tháng 9, cũng chính là thời điểm thu về trên đất Thủ đô.
Từ món ăn bình dị của những gánh hàng rong dân dã, thức quà thanh tao ấy đã trở thành đặc sản của Thủ đô mỗi độ thu sang. Để cảm nhận vẹn nguyên hương cốm, người Hà Thành chọn cách khoan thai, chậm rãi chụm năm đầu ngón tay, nhón vài hạt cốm thả vào miệng, nhỏ nhẹ nhấm nháp từng hạt để vị ngọt bùi, dẻo thơm của hạt gạo cứ thế tan dần, thấm sâu nơi đầu lưỡi.
Cốm là món ăn tao nhã, có hương vị đặc trưng riêng nên thưởng thức cốm cũng phải thật tinh tế.
Ngoài ra, cốm có thể kết hợp với nhiều nguyên liệu hay các gia vị khác để tạo ra nhiều món ăn đặc sắc, hấp dẫn, vị ngon lạ miệng như bánh cốm, hồng cốm, chả cốm, xôi cốm, chè cốm, cốm xào hay chuối trứng cuốc chấm đẫm vào cốm…
Bánh cốm đi chung với bánh xu xê trở thành cặp bánh không thể thiếu trong lễ ăn hỏi từ lâu nay của người Hà Nội.
Không biết tự bao giờ, cốm làng Vòng, cùng hương hoa sữa, gió heo may và những bài hát đã quyện hoà với sắc thu Hà Nội, để trở thành nỗi nhớ của người Hà Nội lúc đi xa.
Chính bởi những giá trị đặc biệt đó, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam – VietKings đã quyết định đề cử CỐM LÀNG VÒNG (THÀNH PHỐ HÀ NỘI) vào 10 KỶ LỤC CHÂU Á VỀ ẨM THỰC, QUÀ TẶNG ĐẶC SẢN VIỆT NAM (Lần IV, Năm 2023-2024) đến Tổ chức Kỷ lục châu Á. Các chi phí tổng hợp, thiết lập hồ sơ và đề cử đến Tổ chức Kỷ lục Châu Á do Tổ chức Kỷ lục Việt Nam – VietKings tài trợ thực hiện trong Hành trình Tìm kiếm và quảng bá các giá trị đặc biệt của Việt Nam ra Thế giới.
Dự kiến, bằng Kỷ lục Châu Á sẽ được Tổ chức Kỷ lục Châu Á ủy quyền cho VietKings trao tặng đến các địa phương vào dịp Hội ngộ Kỷ lục gia Việt Nam lần thứ 53 dự kiến diễn ra vào ngày 06/01/2024 tại TP.Hồ Chí Minh hoặc Địa phương có thể đón nhận Kỷ lục trong sự kiện do địa phương tổ chức. Trong thời gian tới, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (VietKings) sẽ tiếp tục tiến hành đề cử các giá trị nổi bật của Việt Nam trong các lĩnh vực khác nhằm quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam một cách toàn diện đến bạn bè thế giới.
Mọi thông tin xin liên hệ:
TỔ CHỨC KỶ LỤC VIỆT NAM (VIETKINGS) – TỔ CHỨC TOP VIỆT NAM (VIETTOP)
Địa chỉ: Số 01, đường Đặng Văn Ngữ, Phường 10, Quận Phú Nhuận, TP.Hồ Chí Minh
Liên hệ: Ms Nga 078 5555 145
Email: noidungtopplus@gmail.com
Website: www.kyluc.vn; www.topplus.vn
