Nga đã phóng tàu vũ trụ lên Mặt trăng lần đầu tiên sau 47 năm hôm 11/8 trong bối cảnh các cường quốc lớn như Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ đang chạy đua để khám phá thêm các nguyên tố hiếm có trên vệ tinh tự nhiên duy nhất của Trái đất.
Nga cho biết, họ sẽ khởi động các sứ mệnh Mặt trăng tiếp theo và sau đó khám phá khả năng thực hiện một sứ mệnh phi hành đoàn chung giữa Nga và Trung Quốc và thậm chí là một căn cứ trên Mặt trăng.
NASA cũng đã nói về “cơn sốt vàng Mặt trăng” và khám phá tiềm năng khai thác Mặt trăng.
Vậy tại sao các cường quốc lại quan tâm đến những gì ở trên đó?
Tàu thăm dò Luna-25 được phóng từ bệ phóng tại Sân bay vũ trụ Vostochny ở vùng viễn đông Amur, Nga, ngày 11/8/2023.
Sự hấp dẫn từ Mặt trăng
Mặt trăng, cách hành tinh của chúng ta 384.400km, điều chỉnh sự dao động của Trái đất trên trục của nó, đảm bảo khí hậu ổn định hơn. Nó cũng gây ra thủy triều trong các đại dương trên thế giới.
Lý thuyết hiện tại cho rằng, Mặt trăng được hình thành khi một vật thể khổng lồ va chạm với Trái đất khoảng 4,5 tỷ năm trước. Các mảnh vụn từ vụ va chạm đã tập hợp lại với nhau để tạo thành Mặt trăng.
Nhiệt độ trên Mặt trăng có sự chệnh lệch lớn giữa đêm và ngày, chúng tăng lên 127 độ C vào ban ngày và giảm mạnh xuống khoảng -173 độ C vào ban đêm. Tầng ngoài của Mặt trăng không bảo vệ chống lại bức xạ từ Mặt trời.
Theo NASA, nước lần đầu tiên phát hiện trên Mặt trăng vào năm 2008 bởi sứ mệnh Chandrayaan-1 của Ấn Độ, sứ mệnh này đã phát hiện ra các phân tử hydroxyl trải rộng trên bề mặt Mặt trăng và tập trung ở các cực.
Nước rất quan trọng đối với sự sống của con người và cũng có thể là nguồn hydro và oxy – và những thứ này có thể được sử dụng làm nhiên liệu tên lửa.
Helium-3 là một đồng vị của helium rất hiếm trên trái đất, nhưng NASA cho biết, ước tính có khoảng một triệu tấn chất này trên mặt trăng.
Theo Cơ quan Vũ trụ châu Âu, đồng vị này có thể cung cấp năng lượng hạt nhân trong lò phản ứng nhiệt hạch nhưng vì nó không phóng xạ nên sẽ không tạo ra chất thải nguy hiểm.
Bên cạnh đó, theo nghiên cứu của Boeing, các kim loại đất hiếm, được sử dụng trong điện thoại thông minh, máy tính và công nghệ tiên tiến, hiện có trên Mặt trăng bao gồm: scandium, yttrium và 15 lanthanides.
Hoạt động khai thác Mặt đang diễn ra như thế nào?
Hoạt động này không hoàn toàn rõ ràng. Một số loại cơ sở hạ tầng sẽ phải được thiết lập trên Mặt trăng. Với các điều kiện của Mặt trăng hiện có thì robot sẽ phải làm hầu hết các công việc nặng nhọc, mặc dù nước trên Mặt trăng sẽ cho phép con người tồn tại lâu dài.
Luật về khai thác trên Mặt trăng cũng không rõ ràng và đầy lỗ hổng. Hiệp ước ngoài không gian năm 1966 của Liên hợp quốc nói rằng, không quốc gia nào có thể tuyên bố chủ quyền đối với Mặt trăng (hoặc các thiên thể khác) và việc khám phá không gian nên được thực hiện vì lợi ích của tất cả các quốc gia.
Nhưng các luật sư cho rằng, không rõ liệu một thực thể tư nhân có thể tuyên bố chủ quyền đối với một phần của Mặt trăng hay không. Tập đoàn RAND cho biết trong một blog vào năm ngoái: “Khai thác không gian tuân theo chính sách hoặc quản trị hiện có tương đối ít”.
Thỏa thuận Mặt trăng năm 1979 tuyên bố rằng, không một phần nào của Mặt trăng “sẽ trở thành tài sản của bất kỳ Quốc gia, tổ chức quốc tế liên chính phủ hoặc phi chính phủ, tổ chức quốc gia hoặc tổ chức phi chính phủ nào hoặc của bất kỳ thể nhân nào”. Tuy nhiên, nó chưa được phê chuẩn bởi bất kỳ cường quốc không gian lớn nào.
Năm 2020, Mỹ đã công bố Hiệp định Artemis, được đặt tên theo chương trình Mặt trăng Artemis của NASA, nhằm tìm cách xây dựng dựa trên Luật Vũ trụ quốc tế hiện hành bằng cách thiết lập “các vùng an toàn” trên Mặt trăng (Nga và Trung Quốc đã không tham gia hiệp định này).
Theo Đại Đoàn Kết
