Đội bóng Liên hợp quốc
Một tranh luận phổ biến trong số những mối quan tâm đầy ám ảnh về bóng đá là liệu Barcelona, hay còn gọi là Barça với người hâm mộ, có là đội bóng câu lạc bộ tốt nhất mà thế giới từng thấy hay không? Liệu nó có tốt hơn Santos của những năm 1960 (từng là “nhà” của Pelé)? Hay AC Milan của những năm 1990 không?
Câu trả lời còn là sự chưa rõ ràng đầy thú vị. Nhưng chắc chắn Barça là đội bóng tốt nhất thế giới hiện nay:một chuẩn mực theo đó các đội bóng khác tự đánh giá lại mình. Hãy xem xét các bằng chứng. Gần đây, Barça đã đánh bại đối thủ lâu đời, Real Madrid, để giành giải Vô địch Tây Ban Nha. Đội bóng tự hào có cầu thủ tốt nhất trên thế giới: Lionel Messi. Đội bóng sẽ tham dự vòng chung kết cúp C1 tại Wembley vào 28 tháng 5 như thường lệ (mặc dù sẽ là ngu ngốc khi đánh giá thấp Manchester United).
Barça cũng là một cái máy in tiền. Nó đứng thứ hai trong danh sách xếp hạng các câu lạc bộ bóng đã có tổng doanh thu cao nhất thế giới của Deloitte, sau Real Madrid với doanh thu 398 triệu euro (488 triệu USD) trong năm 2009-10 (Real Madrid kiếm được 439 triệu euro). Đội bóng đã nhân đôi doanh thu trong vòng 4 năm qua.
Năm ngoái, Barça đã ký một hợp đồng tài trợ 5 năm với công ty Đầu tư thể thao Qatar trị giá tối thiểu 165 triệu Euro, gồm việc in một biểu tượng thương mại trên áo của đội bóng lần đầu tiên. Barça và Real cũng có lợi khi nhận được phần doanh thu lớn từ việc phát sóng La Liga, giải đấu hàng đầu Tây Ban Nha. Điều này cho thấy, không ai biết mức lợi nhuận của Barça là như thế nào hoặc mức nợ nần ra sao.
Làm thế nào một câu lạc bộ xuất phát trên một trong những tình trạng thất nghiệp tồi tệ của Châu Âu lại trở thành một thế lực thống trị trong môn thể thao phổ biến nhất thế giới? Câu trả lời hiển nhiên là Barça đã chơi như một đội trong môn thể thao có quá nhiều ngôi sao. Nó dẫn bóng, chiếm ưu thế giữ bóng và đặt đối thủ dưới áp lực không ngừng.
Nhưng cũng có một câu trả lời khác, ít hiển nhiên hơn và có hàm ý vượt ngoài sân bóng. Barça đã tìm ra được giải pháp độc đáo cho một trong những vấn đề nổi cộm nhất trong thuyết quản lý. Điểm cân bằng đúng giữa các ngôi sao và những người còn lại? Bạn nên mua nhân tài hay tự mình nuôi dưỡng nhân tài? Làm thế nào bạn có thể khai thác được sự nhiệt tình của người tiêu dùng để quảng bá thương hiệu của mình? Và làm thế nào bạn kết hợp những ưu điểm của nguồn gốc địa phương và sự tiếp cận toàn cầu?
Barça nhấn mạnh hơn bất kỳ một đội bóng lớn nào khác vào việc phát triển cầu thủ của chính mình. Các đội bóng khác thường giống như Liên hợp quốc – mười một cầu thủ đầu tiên của Arsenal, chẳng hạn, gồm chỉ 2 cầu thủ sinh ra tại Britons. Ngược lại, Barça lại có số cầu thủ địa phương nhiều hơn và tiếng Catalan vẫn thường được nói trong phòng thay đồ. Tám trong trong số những cầu thủ hàng đầu của đội bóng là học viên trường bóng đá của câu lạc bộ La Masia, gồm Messi, người Áchentina đã đến Barcelone khi còn là một cậu bé, và huấn luyện viên của đội, Josep “Pep” Guardiola. La Masia là duy nhất trong số các trường bóng đá.
 |
Nó là một trường nội trú đặt nặng vào vấn đề đào tạo phẩm chất hơn là những kỹ năng đá bóng. Học viên luôn được giảng dạy về tầm quan trọng của tinh thần đồng đội, đức hy sinh và sự kiên trì. Họ cũng được dạy rằng Barça không chỉ là một câu lạc bộ: nó là hiện thân niềm tự hào Catalan giữ tinh thần khu vực sống mãi trong những năm Tây Ban Nha đau khổ dưới chế độ phát xít Franco. Người hâm mộ thường trưng biểu ngữ rằng “Catalonia không phải Tây Ban Nha.”
Barça đã sử dụng ý tưởng rằng nó còn “hơn là một câu lạc bộ” để nuôi dưỡng mối quan hệ hai chiều với người hâm mộ của mình. Câu lạc bộ thuộc sở hữu của các thành viên (tiếng Catalan gọi là socis). Hiện nay, con số này đã lên tới 150.000 thay vì chỉ bởi các cổ đông hoặc các ông trùm nước ngoài. Việc quản lý được giải trình trước một hội đồng gồm 2.500 socis được lựa chọn ngẫu nhiên và 600 thành viên chủ chốt nhất. Câu lạc bộ hỗ trợ nhiều môn thể thao khác ngoài bóng đá và điều hành một viện bảo tàng tại Barcelona. Sau chiến thắng gần đây, hơn 1 triệu người đã reo hò mừng vui.
Phong cách quản lý của Barça hòa hợp với suy nghĩ của hai nhà lý luận được ngưỡng mộ. Boris Groysberg, trường kinh tế Harvard, đã cảnh báo rằng các công ty quá ám ảnh bởi việc thuê các ngôi sao thay vì phát triển toàn đội. Ông đã tiến hành một nghiên cứu hấp dẫn về các nhà phân tích thành công của Phố Wall, những người chuyển từ một công ty này sang một công ty khác. Ông phát hiện ra rằng các nhà phân tích thay đổi công ty thấy hiệu quả công việc của họ suy giảm ngay lập tức. Ngược với sự tự mãn của họ, sự thành công của họ dường như phụ thuộc vào những đồng nghiệp khác nhiều hơn là tài năng bẩm sinh của họ.
Jim Collins, tác giả của cuốn “Từ Tốt đến Xuất chúng” (Good to Great) lập luận rằng bí mật của sự thành công lâu dài của công ty nằm ở sự nuôi dưỡng các giá trị đặc biệt. Đối với những đàm luận về sự đạ dạng hóa và toàn cầu hóa, điều này thường có nghĩa thúc đẩy phát triển từ bên trong và đào sâu vào gốc rễ công ty.
Cái tên đẹp
Barça cũng tạo dựng con đường riêng trong việc nuôi dưỡng thương hiệu – một nhiệm vụ khó khăn trong thời đại internet, đầy rẫy những tin đồn mà sự thật lại quá hiếm hoi. Theo Y&R, một công ty quảng cáo, lượng các thương hiệu mà người tiêu dùng tin tưởng giảm từ 52% năm 1997 xuống còn 22% năm 2008 và các hình thức quảng cáo truyền thống ngày càng kém hiệu quả.
Để giải quyết vấn đề này, một số công ty cố gắng lôi kéo người tiêu dùng vào việc phát triển thương hiệu của họ. Lego, công ty sản xuất gạch đồ chơi mời những người đứng đầu Lego tới trụ sở làm việc với các nhà thiết kế. Asda, một siêu thị, mời những người mua hàng thường xuyên đưa ra ý kiến về việc nên bán những mặt hàng gì. Nhưng cho đến giờ, chưa ai từng đi xa như Barça trong việc cho khách hàng tiếng nói trực tiếp với những quyết định quan trọng.
Barça cũng phạm một số sai lầm. Nỗ lực của đội bóng trong việc mở rộng mạng lưới tuyển dụng bằng việc thành lập một học viện bóng đá tại Áchentina đã bị bỏ qua. Những người nệ cổ lo lắng rằng câu lạc bộ đang bán đi tinh thần Catalan để theo đuổi những thương vụ béo bở. Và bóng đá vốn là một ngành kinh doanh khó lường.
Đội bóng đã vượt qua một chặng đường khó khăn đầu những năm 2000, một cuộc khủng hoảng khác có thể khiến những người hâm mộ nước ngoài vốn không kiên định biến mất hoặc, tồi tệ hơn, chuyển lòng trung thành của họ sang Chelsea. Điều này có thể khiến cho doanh thu của Barça sụt giảm không phanh. Nhưng tại thời điểm câu lạc bộ đang ở trên đỉnh vinh quang của thế giới thì: nó là một ví dụ không phải chỉ của lòng dũng cảm mà còn của sự quản lý thông minh.
Nguyễn Tuyến
Theo Economist/ VEF
