Khi càng tiến đến gần trung tâm của một thiên hà, số lượng sao sẽ càng đông đúc hơn. Tuy nhiên, theo một khảo sát gần đây cho thấy sự sụt giảm gần như hoàn toàn các ngôi sao trẻ ở trung tâm Ngân Hà – thiên hà của chúng ta.
Hình ảnh mô phỏng sự tồn tại các sao biến quang Cepheid trong Ngân Hà, mỗi chấm xanh là một sao Cepheid. Ảnh: Đại học Tokyo.
Các sao biến quang Cepheid là một công cụ đặc biệt có giá trị trong việc tìm hiểu vũ trụ. Những ngôi sao siêu khổng lồ thay đổi độ sáng theo một chu kỳ thường xuyên, cho biết độ sáng trung bình của chúng. Bằng cách đo đạc chiều dài chu kỳ của những sao Cepheid, chúng ta có thể biết được khoảng cách từ Trái Đất đến chúng. Cách đo đạc này đã giúp chúng ta ước lượng được quy mô của các thiên hà lân cận.
Giáo sư Noriyuki Matsunaga ở Đại học Tokyo đã tìm kiếm các sao biến quang Cepheid trong dải Ngân Hà bằng kính viễn vọng Nhật Bản-Nam Phi, quan sát thực hiện qua bước sóng hồng ngoại nhằm có thể nhìn xuyên qua những màn khói bụi dày đặc.
Tuy nhiên, dù quan sát qua bước sóng hồng ngoại, Matsunaga và cộng sự vẫn không thể tìm được sao biến quang Cepheid nào trong phạm vi 8000 năm ánh sáng tính từ lõi Ngân Hà – khoảng 1/3 quãng đường từ Mặt Trời đến tâm Ngân Hà.
Điều đáng ngạc nhiên hơn, là nhóm khoa học gia này cũng đã thực hiện quan sát vào năm ngoái, họ tìm thấy sự phong phú của sao biến quang Cepheid trong khu vực phình ra của đĩa Ngân Hà. Khu vực tìm kiếm là 250 năm ánh sáng tính từ lõi Ngân Hà, tức vẫn gần hơn nhiều so với quan sát năm nay.
Vị trí của Mặt Trời, các sao biến quang Cepheid mới được phát hiện (chấm vàng) và các sao Cepheid đã biết (chấm trắng) trong Ngân Hà. Ảnh: Đại học Tokyo.
Vấn đề không phải bụi hay bất cứ điều gì che khuất tầm nhìn của chúng ta. Theo Thông cáo hằng tháng của Hội Thiên văn Hoàng gia, Matsunaga cho rằng có lẽ những ngôi sao Cepheid mà nhóm của ông muốn xác định đang nằm phía bên kia của Ngân Hà, họ sẽ thấy được cận mặt các sao biến quang Cepheid khi họ có thể đến được đó.
Những sao biến quang Cepheid mà Matsunaga từng tìm được là sao loại I, tuổi đời từ 10 đến 300 triệu năm, và sự vắng mặt chúng cũng chỉ ra sự thiếu hụt các ngôi sao trẻ khác. “Kết quả này cho thấy dường như khu vực này đã không hình thành sao mới từ vài trăm triệu năm nay”, giáo sư Giuseppe Bono tại Đại học Rome Tor Vergata, đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết thêm.
Nhưng lý do tại sao phần tâm Ngân Hà ngừng ‘sản xuất’ sao vẫn là một bí ẩn. Để có được những lời giải thích, chúng ta cần phải tìm hiểu kỹ hơn về những quá trình đang diễn ra tại tâm Ngân Hà.
