[WOWTIMES – Niên lịch & Thành tựu Việt Nam 2023] Dầu Nhị Thiên Đường – Hành trình 118 năm thăng trầm của chai dầu “trị bá bệnh” vang danh một thời (1905 – 2023)

Tại khu vực Chợ Lớn từng phổ biến bài đồng dao: “Nhất dương chỉ, Nhị thiên đường, Tam tông miếu, Tứ đổ tường, Ngũ vị hương, Lục tào xá”. Bài đồng giao có nhắc tới Dầu Nhị Thiên Đường – một thời từng được người dân gọi là “dầu trị bá bệnh”. Dầu Nhị Thiên Đường là sản phẩm của nhà thuốc Nhị Thiên Đường của người Quảng Đông do gia đình họ Vi sáng lập. Ban đầu chỉ xuất hiện ở những khu vực có người gốc Quảng Đông ở Chợ Lớn, sau lan dần ra vì người Việt dùng rất nhiều, đây là một trong những sản phẩm rất lâu năm ở Việt Nam, có cơ sở khác ở Malaysia, Singapore… Sau nhiều thăng trầm biến động, đến năm 2012, thương hiệu Dầu Nhị Thiên Đường chính thức được doanh nhân Lê Thị Giàu (Việt Nam) mua lại và tiếp nối với tên gọi Công Ty TNHH Đông Nam Dược Nhị Thiên Đường.

Thương hiệu dầu gió với nhãn hiệu “ông Phật” ra đời từ năm 1905 và nhanh chóng được người dân tin dùng.

Ông Vi Khải – người sáng lập ra thương hiệu Dầu Nhị Thiên Đường là người Minh Hương, cha là người Quảng Đông, mẹ là người Việt. Ông thường được đánh giá là người “trọng nghĩa khinh tài” và có lòng từ thiện, “thí lạc thiện chi tâm, tế thế cứu dân chi cử”. Ông đã tốt nghiệp trường kinh doanh và một số trường chuyên về y khoa của Pháp và chú tâm phát triển nền y học Trung Quốc kết hợp với nền y học phương Tây sau khi hồi hương. Ông thông thạo tiếng Pháp, Anh, Việt và một số ngôn ngữ khác. Với sự nghiệp của mình, ông Vi Khải đã được nhà vua Bảo Đại (Việt Nam) và Vương quốc Campuchia trao thưởng các huân chương cao quý. Năm 1932, ông được người Pháp trao “Long Bảo Tinh” về những cống hiến và doanh nhân gốc Hoa ở hải ngoại được vinh danh như thế là hiếm có.

Ông Vi Khải – người sáng lập ra thương hiệu Dầu Nhị Thiên Đường. (Ảnh: internet)

Dầu Nhị Thiên Đường vào những năm của thập niên 90 được bà con lao động gọi là “dầu trị bá bệnh” vì hễ đau nhức là người ta sẽ lấy ra dùng. Từ đau đầu, đau bụng, cảm lạnh đến đau răng, bị côn trùng cắn đều có thể sử dụng dầu Nhị Thiên Đường bằng nhiều cách khác nhau như thoa trực tiếp, nấu nước xông hoặc uống, … Thời đó, nhiều người miền Bắc đều không khỏi ngạc nhiên khi thấy người miền Nam, cả nam giới và nữ giới đều thường hay bỏ trong túi một lọ dầu nước như một thứ bảo bối phòng thân khi ra đường. Đó là thói quen dùng dầu gió rất khó bỏ một thời.

Mẫu quảng cáo của Dầu Nhị Thiên Đường trước đây. (Ảnh: internet)

Tại Việt Nam, hãng đã phát triển ở Chợ Lớn hai cơ sở là “Nhị Thiên Đường Dược Hành” (ngày nay thuộc đường Triệu Quang Phục, Q.5) và “Nhị Thiên Đường Chế Dược Xưởng” (nhà máy sản xuất, nay thuộc đường Trần Hưng Đạo) với nhãn hiệu “ông Phật”. Các sản phẩm dầu gió, cao nóng được giới quý tộc và bình dân tin dùng. Việc phân phối sản phẩm đã được mở rộng từ Việt Nam sang các thành phố lớn ở Campuchia, Singapore, Thái Lan, Hồng Kông, Ấn Độ, Phi Châu, Philippines và Trung Quốc.

Sản phẩm Dầu Nhị Thiên Đường tại Hồng Kông ngày nay. 

LỊCH SỬ THĂNG TRẦM CỦA DẦU NHỊ THIÊN ĐƯỜNG

Từ năm 1900, trên thị trường đã xuất hiện dòng thuốc hiệu “ông Phật” do Vi Bắc phát triển.

Năm 1905, Ông Vi Khải – con trai của ông Vi Bắc, thành lập hiệu thuốc Châu Á Nhị Thiên Đường (tại số 47 Rue De Caton, Telephoneno 58, Directeur Vi-Khai, Chợ Lớn(nay là Triệu Quang Phục, Quận5).

Hiệu thuốc Châu Á Nhị Thiên Đường (tại số 47 Rue De Caton, Telephoneno 58, Directeur Vi-Khai, Chợ Lớn(nay là Triệu Quang Phục, Quận5). (Ảnh: internet)

Năm 1920, khi sản phẩm Dầu Nhị Thiên đường đã nổi tiếng trên thị trường và bắt đầu bị làm nhái, ông Vi Khải đã thuê người xuất bản cuốn sách “Vệ sinh chỉ nam” với mục đích quảng bá sản phẩm cũng như tuyên truyền chống lại hàng nhái. Từ đó hàng năm, cuốn sách lại được xuất bản một lần đến năm 1939.

Năm 1925, Ông chủ hãng dầu Nhị Thiên Đường đã đề xuất với chính quyền bỏ tiền ra xây cây cầu Nhị Thiên Đường bắc ngang kênh Đôi, nối liền trục giao thông từ Cần Giuộc về Sài Gòn để thuận tiện cho người dân và cho chính công nhân của mình qua lại.

Cây cầu Nhị Thiên Đường. (Ảnh: internet)

Năm 1930, Thương hiệu phát triển cơ sở sản xuất tại Hồng Kông và Quảng Châu, Trung Quốc. Ở Việt Nam, ông Vi Khải cũng đã cho mở rộng cơ sở, đặt đại lý ở 76 phố Hàng Buồm – Hà Nội và số 18 Gia Hội – Huế.

Năm 1932, Ông chủ thương hiệu Dầu Nhị Thiên Đường được người Pháp trao tặng “Long Bảo Tinh” về những cống hiến. Năm 1933, ông được ghi nhận vào Niên Giám Đông Dương với nhiều thành tựu và cống hiến.

Ông Vi Khải – người sáng lập ra thương hiệu Nhị Thiên Đường được trao tặng Huân chương cao quý.

Năm 1938, Nhà thuốc Nhị Thiên Đường đã có các tiệm ở: Quảng Đông, Hương Cảng, Thượng Hải, Bangkok, Singapore, Java, Nam Vang, Hà Nội và Chợ Lớn.

Năm 1940, ông chủ thương hiệu Dầu Nhị Thiên Đường mất, hai người con trai của ông là Cơ Trạch và Cơ Ân nối nghiệp cha.

Năm 1969 – 1979, ông Lâm Vinh Thọ được nhà thuốc Nhị Thiên Đường (Hồng Kông) ủy nhiệm để tiếp tục sản xuất ở Việt Nam.

Năm 1975, Dòng họ Vi ra định cư nước ngoài và thương hiệu Nhị Thiên Đường tuy không còn sản xuất ở Việt Nam nhưng vẫn được sản xuất ở nước ngoài.

Sau 30/4/1975, Vì có quá nhiều sản phẩm Nhị Thiên Đường giả nên các giới có thẩm quyền ở TP. Hồ Chí Minh đã khuyến khích ông Lâm Thọ Vinh sản xuất lại dầu gió Nhị Thiên Đường thứ thiệt. Nhưng đến năm 1976, Dầu Nhị Thiên Đường tiếp tục phải ngưng sản xuất do hết nguyên liệu.

Sau nhiều thăng trầm, đến ngày 22/6/1991, ông Lê Vinh Thọ chính thức chấm dứt quyền sử dụng tên và nhãn hiệu Nhị Thiên Đường.

Đến năm 2012, Thương hiệu NHỊ THIÊN ĐƯỜNG (tức Công Ty TNHH Đông Nam Dược Nhị Thiên Đường) được doanh nhân Lê Thị Giàu tại Việt Nam mua lại và tiếp nối. Dự kiến trong năm 2023, chai dầu gió Nhị Thiên Đường vang danh một thời sẽ chính thức quay trở lại thị trường Việt Nam.

Thương hiệu Nhị Thiên Đường đã được doanh nhân Lê Thị Giàu mua lại và dự kiến sẽ trở lại thị trường Việt Nam vào năm 2023.

CHIÊU QUẢNG CÁO ĐỘC ĐÁO ĐƯA THƯƠNG HIỆU NỔI TIẾNG GẦN XA

Để đưa được sản phẩm đến với mọi người, ông chủ Nhị Thiên Đường đã sử dụng một cách quảng cáo độc đáo. Ngoài đăng quảng cáo trên báo, áp phích, ông chủ này còn nhờ các nhà trí thức trong đó có các nhà văn viết ra một bộ sách gọi là “Vệ sinh chỉ nam” với cả 3 ngôn ngữ là Việt, Hoa và Pháp. Mở cuốn sách bên trong đầy hình ảnh kèm theo những lời thuyết minh cho các loại thuốc, cao đơn hoàn tán. Bên cạnh các trang quảng cáo là những bài thơ, những đoạn văn thậm chí có những trích đoạn các tác phẩm nổi tiếng như Lục Vân Tiên, Nghĩa hiệp kỳ duyên – vốn là những tiểu thuyết ăn khách lúc bấy giờ.

Tranh minh họa thông báo thưởng 500 đồng cho ai bắt kẻ gian giả mạo thuốc Nhị Thiên Đường (trái) và dầu Nhị Thiên Đường (phải) được in trong cuốn “Vệ sinh chỉ nam”.

Lúc đầu, “Vệ sinh chỉ nam” chỉ để tặng, không bán. Nhưng sau đó, lượng người xin để đọc quá nhiều, buộc lòng ông chủ Nhị Thiên đường phải in thêm và bán với giá rất rẻ để thu hồi lại chi phí in ấn. Cách quảng cáo của ông chủ Nhị Thiên đường đã có kết quả hơn cả mong đợi. Bên cạnh đó, văn chương chữ quốc ngữ bình dân có cơ hội phát triển cực kỳ phong phú và được phổ biến rộng khắp trong mọi tầng lớp dân chúng.

Các sản phẩm của hãng trong thời kỳ phát triển thịnh vượng bao gồm: Nhân đơn, Ngoại cảm tán, Vạn ứng Nhị thiên dầu ve vuông, phát lãnh hoàn, sâm nhung bổ thận hoàn, phụ khoa kim phụng hoàn, sâm nhung vệ sinh hoàn, cam tích tán, thối nhiệt hoàn, căn cơ tán, … Chai dầu gió Nhị Thiên Đường là sản phẩm không chứa chất phụ gia tạo màu và được tạo thành từ hơn 18 vị thảo dược khác nhau.

Mẫu quảng cáo của nhà thuốc vào những năm 1930.

Sau nhiều năm ngưng sản xuất tại Việt Nam, đến năm 2012, thương hiệu Dầu Nhị Thiên Đường chính thức được doanh nhân Lê Thị Giàu mua lại và tiếp nối. Dự kiến trong năm 2023, chai dầu gió Nhị Thiên Đường vang danh một thời sẽ chính thức quay trở lại thị trường Việt Nam.

Tòa nhà trụ sở của Nhị thiên đường hiện đặt tại số 251 – 253 Khuông Việt, phường Phú Trung, Quận Tân Phú, Tp. Hồ Chí Minh.