Phan Huy Chú – Tác giả của “Lịch triều hiến chương loại chí”:
Phan Huy Chú (1782-1840) tên chữ là Lâm Khanh, hiệu Mai Phong, sinh ra và lớn lên ở Thăng Long. Phan Huy Chú là con của Phan Huy Ích, đậu tiến sĩ và làm quan dưới thời Lê Mạt và Tây Sơn, là cháu gọi Phan Huy Ôn, tiến sĩ đời nhà Lê, là chú. Xuất thân từ gia đình khoa bảng, có truyền thống học hành, Phan Huy Chú là người rất thông minh và đọc rất nhiều sách. Tuy nhiên ông chỉ đậu hai khoa Tú tài (năm 1807 và năm 1819, dưới thời vua Gia Long).
Năm 1821, khi nhậm chức quan nhỏ ở Quốc Tử Giám (Huế), Phan Huy Chú dâng cuốn “Lịch triều hiến chương loại chí” (Phép tắc các triều đại chép theo thể phân loại) lên vua Minh Mạng. Sau khi xem xong, ông vua hay chữ nhà Nguyễn khen Phan Huy Chú “soạn khéo lắm” rồi ban thưởng 30 lạng bạc, 30 thỏi mực, 30 cái bút. Để soạn thành công bộ sách này, Phan Huy Chú phải bỏ ra 10 năm (1809-1819). Muốn toàn tâm toàn ý cho công việc, ông bỏ nhà vào núi trú ẩn, nhằm tránh khách khứa, bạn bè thường ngày vẫn tìm đến giao du. Thậm chí, ông còn lấy nghệ bôi vào mặt, tay và đun nước thơm như đang sắc thuốc để cáo bệnh mà tránh bạn bè.
“Lịch triều hiến chương loại chí” – Bộ bách khoa toàn thư ghi chép dữ liệu lịch sử từ thời Hồng Bàng đến Lê – Mạc
Lịch triều hiến chương loại chí gồm 49 quyển, chia làm 10 phần:
1- Địa dư chí (từ quyển 1 đến quyển 5): chép về địa lý và lịch sử địa lý Việt Nam trải qua các triều đại và phong thổ từng vùng.
2- Nhân vật chí (từ quyển 6 đến quyển 12): chép về tiểu sử và tiểu truyện của các đế vương, những bậc hiền tài, danh tướng, danh nho, những người tiết nghĩa của Việt Nam.
3- Quan chức chí (từ quyển 13 đến quyển 19): chép về danh hiệu, chức vụ, phẩm tước, lương bổng và cách tuyển cử quan lại dưới các triều đại.
4- Lễ nghi chí (từ quyển 20 đến quyển 25): chép về các điển lễ thuộc về triều nghi, tế tự, tông miếu, khánh hạ, quốc tang, tấn tôn, sách phong.
5- Khoa mục chí (từ quyển 26 đến quyển 28): chép về phép tắc các chương trình thi cử (thi Hương, thi Hội, thi Đình).
6- Quốc dụng chí (từ quyển 29 đến quyển 32): chép về các phép dinh điền (hộ khẩu), các ngạch thuế, các phép thu thuế, chế độ ruộng đất, tiền tệ.
7- Hình luật chí (từ quyển 33 đến quyển 38): chép về luật lệ và hình phạt.
8- Binh chế chí (từ quyển 39 đến quyển 41): chép về việc tuyển lính, cách luyện tập, cách tổ chức quân đội.
9- Văn tịch chí (từ quyển 42 đến quyển 45): chép về sách vở do người Việt sáng tác, trải qua các triều đại.
10- Bang giao chí (từ quyển 45 đến quyển 49): chép về việc bang giao các đời, nghi lễ đón tiếp sứ thần các nước.
Bằng việc biên soạn và sắp xếp này, Phan Huy Chú đã chứng tỏ được khả năng và tư duy xem xét các sự vật, sự kiện đã diễn ra trong lịch sử từ thời Hậu Lê trở về trước và đưa chúng thành những nhóm chủ để tương tự nhau, có mối quan hệ gắn bó với nhau và tổng hòa xây dựng nên một xã hội Việt Nam duy nhất qua từng thời kỳ.
Nhà nghiên cứu lịch sử Việt Nam G.P.Muraseva đánh giá: “Lịch triều hiến chương loại chí là một bộ sách xứng đáng được gọi là bộ bách khoa toàn thư về cuộc sống Việt Nam. Công trình này thực tế không có công trình nào sánh nổi về bề rộng của phạm vi các vấn đề trong khoa lịch sử sử học Việt Nam thời phong kiến”.
“Lịch triều hiến chương loại chí” – TOP 100 Kỷ lục bất biến Việt Nam 2022: “Bách khoa toàn thư đầu tiên của Việt Nam”
Chính bởi những giá trị đặc biệt đó của Lịch triều hiến chương loại chí, Trung tâm TOP Việt Nam – Tổ chức Kỷ lục Việt Nam VietKings đã quyết định đề cử Lịch triều hiến chương loại chí vào TOP 100 Kỷ lục bất biến Việt Nam 2022: “Bách khoa toàn thư đầu tiên của Việt Nam”. Đây là hành trình tìm kiếm và đề cử Top 100 Kỷ lục Việt Nam không thể thay thế được, từ đó góp phần quảng bá các giá trị đặc biệt của đất nước và con người Việt Nam nói chung cũng như các giá trị của từng địa phương nói riêng.
Hành trình sẽ kéo dài đến cuối năm 2022 và kết thúc bằng sự kiện Hội ngộ Top Việt Nam lần thứ I, tại sự kiện này, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam VietKings, Trung tâm TOP Việt Nam sẽ trao chứng nhận Top 100 Kỷ lục bất biến Việt Nam 2022 đến các địa phương.
Mọi thông tin xin gửi về:
Ban quản lý Hành trình tìm kiếm và quảng bá TOP 100 Kỷ lục bất biến Việt Nam 2022.
Email: noidungtopplus@gmail.com
Ms Diệu Phi (Quản lý hành trình) – 0333108555
Trung tâm Top Việt Nam – Tổ chức Kỷ lục Việt Nam VietKings
