Nền văn hoá ẩm thực Việt Nam đã được hình thành một cách tự nhiên từ những quá trình hoạt động sinh sống hằng ngày. Đối với những người dân Việt Nam, nền ẩm thực không chỉ để sử dụng trong những bữa ăn mà nó còn được truyền tải truyền thống và giá trị văn hoá. Những món ăn Việt Nam đều được truyền từ thế hệ này cho đến thế hệ khác. Giữ gìn phát huy những món ăn truyền thống là một trong những phương pháp bảo tồn văn hoá ẩm thực Việt Nam.
Do đất nước được chia ra thành ba miền, nên ẩm thực Việt Nam từ đó cũng được chia theo vùng miền: Bắc – Trung – Nam cũng tạo ra những nét đặc trưng riêng. Văn hoá ẩm thực khác nhau cũng đã góp phần tạo nên sự phong phú, đa dạng trong ẩm thực Việt Nam. Mỗi một vùng miền sẽ có một khẩu vị cho vào món ăn khác nhau, các chế biến, tên gọi của món ăn từ đó cũng sẽ khác.
Những món ăn Việt Nam đều được hài hoà về màu sắc cho đến hương vị khiến cho tổng thể món ăn hợp lý, tăng thêm phần hấp dẫn khó lòng cưỡng lại, đặc biệt nhất là đối với những người du lịch Việt Nam.
Với sứ mệnh “Mang tinh hoa Việt Nam ra thế giới”, Hành trình tìm kiếm và quảng bá các giá trị đặc biệt của Việt Nam nhất là các giá trị ẩm thực, đặc sản đã được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (VietKings) thực hiện trên chặng đường dài hơn 10 năm kể từ năm 2011 cho đến nay. Trong mỗi chặng Hành trình, VietKings đều nhận được sự quan tâm và đề cử từ các địa phương trên khắp cả nước, giới thiệu hàng ngàn món ăn, đặc sản phong phú, đa dạng, mang hương vị đặc trưng riêng của từng vùng miền.
Năm 2020, dựa trên các đăng ký do Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (VietKings) đề cử, Tổ chức Kỷ lục Thế giới (WorldKings) đã chính thức công nhận Việt Nam là đất nước có nhiều món Cuốn đặc sắc nhất Thế giới.
VIỆT NAM – ĐẤT NƯỚC CÓ NHIỀU MÓN CUỐN ĐẶC SẮC NHẤT THẾ GIỚI
Hiếm có quốc gia nào trên thế giới lại có hệ thống các món cuốn đa dạng – phong phú như ở Việt Nam. Món cuốn Việt để lại nhiều ấn tượng nhờ sự thanh đạm, giản dị nhưng mang trong mình hương vị đặc trưng rất riêng.
Các món cuốn Việt được đánh giá cao về độ tươi mát, hương vị hài hòa và đặc biệt tốt cho sức khỏe. Hầu như các món cuốn đề có nhiều rau xanh, không hoặc ít chứa dầu mỡ, nguyên liệu được sơ chế hấp hoặc luộc để giữ được vị ngon nguyên bản, dù ăn nhiều vẫn không bị đầy bụng. Món cuốn được xem là món ăn mùa hè với những nguyên liệu tươi sống cùng nước chấm đậm đà hương vị.
Ưu điểm nổi trội nhất của món cuốn Việt là chẳng nặng nề cầu kỳ, không hề gây ngán mà luôn để lại trong lòng thực khách sự nhẹ nhàng, tinh tế. Nét độc đáo nữa, chính là sự đa dạng mà chỉ cần liệt kê hoặc nhìn vào thực đơn món cuốn, có thể khiến ta ngạc nhiên. Có cảm giác như người ta có thể mang ra và cuốn bất kỳ nguyên liệu nào.
Phở cuốn là một món ăn không còn xa lạ gì với mỗi người Việt từ Bắc vào Nam. Đây là một món ăn đơn giản, dễ làm. Mỗi cuốn phở gồm thịt bò xào, xà lách, rau thơm (tuỳ ý),… được chấm với nước mắm chua cay dễ ăn. Ở Hà Nội còn có hẳn một “con phố phở cuốn” ở đoạn Ngũ Xã với các hàng chuyên bán phở cuốn, phở chiên phồng… nổi tiếng từ lâu.
Món cuốn Thủy Nguyên làm từ các nguyên liệu “cây nhà lá vườn” nhưng đòi hỏi cách chế biến công phu, tinh tế. Món ăn bài trí đẹp mắt, màu sắc hấp dẫn khiến thực khách mê mẩn ngay từ cái nhìn đầu tiên.
Gỏi cuốn của người miền Nam chính là món ăn hội tụ đủ các yếu tố về văn hóa ẩm thực Nam bộ nhờ đa dạng nguyên liệu, dễ làm và phù hợp với khẩu vị số đông. Gần như khắp miền Nam, nhìn đâu cũng thấy món ăn này. Hình ảnh một chiếc tủ kính nho nhỏ kê trên một chiếc ghế, sau đó là một người phụ nữ ngồi tỉ mẩn cuốn từng cuốn đã trở nên quen thuộc với nhiều người. Những người lao động nặng, cứ chiều chiều thấy đói bụng thì tấp vào dằn bụng vài cuốn. Các bà nội trợ, cứ chiều chiều ra đầu hẻm mua vài cuốn… Và đã từ rất lâu, gỏi cuốn chễm chệ nằm trong thực đơn của nhiều nhà hàng năm sao. Món bình dân Việt này khi được “làm sang”, không hề thua kém bất kỳ thức ăn cầu kỳ nào. Đầu năm 2008, trên nhật báo Politiken của Đan Mạch xuất hiện một từ mới “sommerroller” – cuốn mùa hè, tức gỏi cuốn. Không biết tên này có xuất xứ từ đâu nhưng thật phù hợp với những chiếc cuốn trắng trong, ánh lên màu xanh của lá hẹ, màu đỏ của tôm luộc, màu trắng của bún… trông vừa ngon, vừa hấp dẫn, vừa mát mắt.
Cuốn một cuốn bánh xèo gồm rau, vỏ bánh, nhân bánh, tất cả hòa quyện vào nhau, chấm nước chấm chua ngọt sẽ khiến thực cách không khỏi xuýt xoa.
Món bánh tráng cuốn thịt heo nhìn có vẻ đơn giản nhưng cách chế biến khá cầu kỳ: Bánh tráng phơi sương để giữ mùi thơm của gạo, không được quá cứng; thịt heo có thể là luộc hoặc quay đều được nhưng phải có đủ nạc mỡ đan xen thì mới có độ béo ngậy, giòn thơm đúng điệu… Đặc biệt là sự kết hợp hơn 10 loại rau thơm khiến cho món cuốn này trở nên hấp dẫn.
Nem rán hay chả giò, chả ram là một món ăn phổ biến, quá đỗi quen thuộc trong mâm cơm người Việt. Nguyên liệu chính của món ăn bao gồm: thịt lợn, tôm nõn, nấm mèo, miến dong… tất cả được xay nhỏ, kết hợp cùng các loại gia vị như hành lá, tiêu xay, nước mắm… làm cho chiếc nem trở nên thơm ngon với hương vị đậm đà, tuỳ khẩu vị cũng có thể nêm nếm, điều chỉnh dễ dàng.
Nem nướng thơm ngon kết hợp với đa dạng rau sống có xà lách, dưa chuột, cà rốt, thêm vị chua ngọt của xoài, khế cùng với chuối chát, hành muối… tạo thành sự kết hợp cuốn hút về hương vị.
Dường như người Việt có thể cuốn mọi thứ để tạo nên một món ngon hấp dẫn độc đáo và khó cưỡng. Từ những nguyên liệu tươi đến chiên giòn, các món cuốn phong phú cả về hình thức và cách chế biến. Ta có thể dễ dàng bắt gặp hình ảnh du khách nước ngoài nhất định phải tìm và thử món cuốn khi đến Việt Nam, những đĩa cuốn dân dã đặc trưng xuất hiện trên các con phố tại Seoul, Paris hay New York… Món cuốn Việt đã vượt ra ngoài lãnh thổ nhỏ bé để quyến rũ cả thế giới.
Tính đến thời điểm được WorldKings xác nhận, Ban tổ chức Hành trình đã thống kê được 103 món Cuốn của Việt Nam, và danh sách này vẫn đang được bổ sung liên tục, vì vậy Việt Nam xứng danh là “Đất nước có nhiều món Cuốn đặc sắc nhất Thế giới”.
Diệu Phi (VietKings)
